การหาค่าออกซิเจนในน้ำ
การหาค่าออกซิเจนในน้ำ (DO): วิธีวัด & เครื่องมือที่ควรรู้ [อัปเดต 2025]
DO คืออะไร?
DO หรือ Dissolved Oxygen คือปริมาณออกซิเจนที่ละลายอยู่ในน้ำ ซึ่งจำเป็นต่อการดำรงชีวิตของสัตว์น้ำ เช่น ปลา กุ้ง และจุลินทรีย์ การมีค่า DO ที่เหมาะสมแสดงถึงคุณภาพน้ำที่ดี ในขณะที่ค่า DO ต่ำบ่งชี้ว่าน้ำอาจมีการปนเปื้อนหรือสภาวะเน่าเสีย
ทำไมต้องวัดออกซิเจนในน้ำ?
-
เพื่อตรวจสอบคุณภาพแหล่งน้ำธรรมชาติ เช่น แม่น้ำ บึง หรือทะเล
-
ใช้ควบคุมคุณภาพน้ำในระบบบำบัดน้ำเสีย
-
สำคัญต่ออุตสาหกรรมประมง การเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ และห้องปฏิบัติการ
วิธีการหาค่าออกซิเจนในน้ำที่นิยมใช้
1. วิธีวิงเคลอร์ (Winkler Method)
หลักการ: ใช้สารเคมีจับออกซิเจนในน้ำ แล้วทำปฏิกิริยาให้เกิดไอโอดีน จากนั้นไทเทรตด้วยโซเดียมไทโอซัลเฟตเพื่อหาค่า DO
ข้อดี: แม่นยำ เหมาะกับงานวิเคราะห์ในห้องแล็บ
ข้อเสีย: ใช้เวลานานและขั้นตอนซับซ้อน ไม่เหมาะกับงานภาคสนาม
2. เครื่องวัด DO Meter
หลักการ: ใช้เซนเซอร์วัดปริมาณออกซิเจนในน้ำโดยตรงแบบ real-time
ข้อดี: สะดวก รวดเร็ว พกพาได้ ใช้ได้ทั้งในห้องแล็บและภาคสนาม
ข้อเสีย: ราคาสูง ต้องสอบเทียบและดูแลเซนเซอร์สม่ำเสมอ
3. ชุดทดสอบเคมีภาคสนาม (Test Kit)
หลักการ: ใช้สารเคมีที่เปลี่ยนสีตามปริมาณออกซิเจน เปรียบเทียบสีเพื่อประเมินค่า DO
ข้อดี: ราคาถูก ใช้งานง่าย เหมาะกับผู้เริ่มต้น
ข้อเสีย: ความแม่นยำต่ำกว่าวิธีอื่น เหมาะกับการประเมินคร่าวๆ
เปรียบเทียบแต่ละวิธี: ข้อดี-ข้อเสีย
| วิธีการวัด | ความแม่นยำ | ความสะดวก | เหมาะสำหรับ |
|---|---|---|---|
| Winkler Method | สูง | ปานกลาง | ห้องปฏิบัติการ |
| DO Meter | สูง | สูงมาก | ภาคสนาม & แล็บ |
| ชุด Test Kit | ปานกลาง | สูง | เบื้องต้น / ประเมินเร็ว |
DO เท่าไหร่ถึงเรียกว่าน้ำดี?
-
มากกว่า 6 mg/L: คุณภาพดีมาก เหมาะสำหรับสัตว์น้ำทุกชนิด
-
4 – 6 mg/L: คุณภาพปานกลาง ยังปลอดภัยต่อปลา
-
น้อยกว่า 4 mg/L: เสี่ยงสูงต่อสิ่งมีชีวิตในน้ำ
-
น้อยกว่า 2 mg/L: สัตว์น้ำส่วนใหญ่ไม่สามารถอยู่รอดได้
วิธีเลือกเครื่องวัดออกซิเจนในน้ำที่เหมาะกับคุณ
-
หากคุณต้องการ ความแม่นยำสูง → เลือก DO Meter แบบ Optical Sensor
-
หากคุณเป็นมือใหม่หรือใช้งานทั่วไป → ใช้ Test Kit ก็เพียงพอ
-
หากคุณทำงานในแล็บ → ใช้วิธี Winkler เพื่อความเที่ยงตรง
สรุป: วัด DO อย่างไรให้แม่นยำและใช้งานได้จริง
การวัดออกซิเจนในน้ำ (DO) เป็นขั้นตอนสำคัญในการประเมินคุณภาพน้ำ การเลือกวิธีวัดควรขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ งบประมาณ และความสะดวกในการใช้งาน หากต้องการข้อมูลแม่นยำควรใช้ DO Meter หรือ Winkler Method ส่วนผู้ที่ต้องการวัดเบื้องต้นสามารถใช้ Test Kit ได้อย่างรวดเร็ว
คำถามพบบ่อย (FAQ)
ค่า DO ต่ำอันตรายอย่างไร?
ค่า DO ต่ำทำให้ปลาหายใจลำบาก เกิดภาวะขาดออกซิเจน ส่งผลให้เกิดการตายของสัตว์น้ำ
ซื้อเครื่องวัด DO ได้จากที่ไหน?
สามารถหาซื้อได้จากร้านขายเครื่องมือวิทยาศาสตร์ออนไลน์ หรือห้างร้านเฉพาะทาง ที่ ตลาดแล็ป www.spscience.com
มีแอปมือถือวัด DO ได้ไหม?
ยังไม่มีแอปมือถือที่สามารถวัด DO ได้โดยตรง ต้องใช้เซนเซอร์ DO เชื่อมต่อกับมือถือผ่าน Bluetooth
